Ayak Yanması

Ayak yanması sık rastlanan bir şikâyettir ve birçok sebebi vardır. Ayak yanması bazı kişilerde yaşam kalitesini bozacak derecede şiddetli olabilir. Orta ve ileri yaşlarda birçok insanın ortak sorunu olan ayak yanmalarının birçok sebebi olduğu gibi, bazen hiçbir sebep olmaksızın da ayaklarda yanma oluşabilir. Özellikle geceleri oluşan ayaklardaki yanma, uykunun bölünmesine sebep olarak kaliteli bir uyku uyunmasını engellemektedir.

Kızarıklık olduğu duruma eritromelaljia ismi verilir. Bu durum bazıları tarafından bir rahatsızlık olarak görülmemekte, bazılarının ise hayatlarının kalitesini düşürecek seviyeye gelip büyük bir sorun olarak karşılarına çıkmaktadır. Bu hastalarda uykusuzluğa bağlı yorgunluk bitkinlik görülebilir. Yanma hissi ayakların tabanında hissedilen sıcaklık ve hassasiyet olarak tarif edilebilir. Çoğu kişilerde ayak tabanında görünmesine rağmen, bazı kişilerde yanma bileklere ve baldır bölgesine kadar uzanabilir.

Ayak yanması postmenopozal kadınlarda daha fazla görülür. Genellikle 50 yaş üzerindeki kişilerde daha fazla görülür ancak, 25-45 yaş arasındaki kişileri de etkileyebilir.

Ayak yanmasının sebepleri nelerdir?

• Travmalar: Ayakların kazalara maruz kalması durumunda, ayak parmaklarında kırık oluşması halinde, ayakta yanma hissedilebilir. Bunun dışındaki travmalar fazla kilo nedeniyle ayaklara aşırı yük binmesi, şiddetli burkulma, ayağa uygun olmayan ayakkabılarla uzun yürüyüşler yapılması ya da koşma nedeniyle oluşabilir.
• Sinir sıkışması: Sinir sıkışması genellikle ayak parmaklarından üçüncü ve dördüncü parmak arasındaki bölgedeki sinirlerde oluşan doku büyümesidir. Doku büyümesi siniri rahatsız edince yanmaya sebep olur. Morton nöroması adı verilen bu hastalık dar ve yüksek topuklu ayakkabı giyenlerde sık görülür.Ayrıca, eldeki karpal tünel sendromunun bir benzeri olan ayak bileğindeki tarsal tünel sendromu ayaklarda yanmaya sebep olabilir. Ayaklarda sinir sıkışmasına sebep olan bir çok ağrılı durum vardır.
• Ayak mantarı: Ayaklarda oluşan mantar enfeksiyonları yanmaya sebep olabilir.
• Alerjik reaksiyonlar; Ayaklarda alerjiye neden olan etkenler yüzünden kaşıntı, sızlama, ağrı ve yanma oluşabilir. Alerjiye sebep olan etkenler arasında çoraplar, ayakkabılar, deterjan ve sabunlar vardır. Bunlar tespit edilirse kullanımının terk edilmesi yanma sorununa çare olacaktır.
• Diyabetik nöropati; Ayak yanması sendromunun pratikte en sık karşılaşılan sebebidir. Diyabetik nöropati ayakta ve bacakta olan sinirlerin hasar görmesiyle oluşur. Yüksek şeker seviyeleri sinirleri besleyen çok ince kılcal damarlara zarar vererek sinirlerin de hasar görmesine sebep olur. Geceleri yaygın şekilde ayak yanması sorunu yaşanır. Bunun dışında ayaklarda uyuşma ve karıncalanma hissi yanma şikayetine eşlik edebilir. İleri durumlarda ayaklarda derin duyu kaybından dolayı iyileşmeyen yaralar, deformiteler görülebilir.
• Ayak yanması sendromunun en önemli sebeplerden biri de psikolojik sorunlardır. Aile içi sorunlar, işle ilgili problemler ve maddi sıkıntılar sonrası yaşanan yoğun duygusallık ayak yanmasını başlatan sebeplerden biri olabilir.
• Huzursuz bacak sendromu ayak yanmasının sık rastlanan bir sebebidir. Parkinson ve diğer ekstrapiramidal sistem hastalıkları ayak yanmasına sebep olabilir. Burger hastalığı, tıkayıcı arter hastalıkları, reynaud sendromu ayak yanmasına sebep olabilir. Alt ekstremitelerdeki (bacaklardaki) venöz ve lenfatik stazlar (göllenmeler) ayak yanmasının sık rastlanan sebeplerindendir.
• Diğer yanma nedenleri; Kan dolaşımıyla ilgili sorunlar kan damarlarını etkileyen bir unsurdur. Bunun sonucunda ayakta yanma hissi oluşur. Yanma hissi böbrek ve karaciğer hastalıkları, romatizmal hastalıklar, topuk dikeni, plantar fasiit gibi sağlık sorunları ayak yanması şeklinde kendini gösterebilir. Ayrıca genetik yatkınlık, B12 vitamin eksikliği, sigara ve alkol alışkanlığı, obezite gibi durumlarda ayak kan dolaşımı bozularak ayak yanmasına sebep olabilir.

Ayak yanması nasıl tedavi edilir?

Ayaklarında yanma ya da ateşlenme olan kişilerin tedavisi rahatsızlığın nedenine göre değişiklik gösterir.

• İlk olarak ayakkabı, ayağın nefes almasına zemin hazırlayan bir yapıda ve rahat olmalıdır.
• Ayakların yoğun ısıya maruz kalmasına sebebiyet veren faaliyetlerden uzak durulmalıdır.
• Teri emecek yapıda olan pamuk çoraplar tercih edilmelidir.
• Banyoda ayaklar yıkandıktan sonra iyi bir şekilde kurulanmalıdır.
• Çok aşırı soğuk olmayan suda ayakları bir süre bekletmek geçici bir çözüm olabilir.
• Ayakları yüksekte tutmak, ayakları suda bekletmek gibi kısa süreli çözüm olabilir.
• Gün içinde ayakta geçirilen zamanı kısaltmak ya da ayakları uzatarak dinlendirmek ayak yanmasının azalmasında etkili olabilir.
• Sıcak ve soğuk su bulunan iki kovaya ayakların sırayla sokulması damar jimnastiği yaparak kısmi fayda sağlayabilir.

Ayaklardaki yanma ve ateşlenme daha çok psikolojik rahatsızlıklar sonunda görüldüğü için asıl olarak bunu ortaya çıkaran durum tedavi edilmelidir. Sebebin tedavi edilmesi ayaktaki yanmanın azalmasını sağlayacaktır. Bunun yanında ayağın temizliğine dikkat edilmesi, ayakkabıların rahat olanlardan seçilmesi, terlemeyi önlemek için uygun çoraplar giyilmesi, ayakların rahat olması için gerekiyorsa özel tabanlık kullanılması faydalı olur.

Eğer yanmayla birlikte ağrı oluyorsa, ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Ayaktaki kan dolaşımını artırıcı ilaçlar, egzersizler yapılabilir. Biofeedback, ayak kasları arasındaki dengesizliğin tedavisi, ayak masajları tedavinin birer parçasıdır. Vacumed (Aralıklı Negatif Basınç Vakum Tedavisi); özellikle dolaşım bozukluğu ve
dolaşım bozukluğundan kaynaklı sorunları tedavi ederek, ayak yanması şikâyetlerini tedavi eder.