Ayak Üşümesi

Ayak üşümesi toplumda sık rastlanan bir şikâyettir. Hiçbir sebebe bağlı olmadığı gibi son derece ciddi hastalıkların bir belirtisi de olabilir. Tamamen psikolojik bir sebebe bağlı olma ihtimali de çok yüksektir. Genel olarak ayak üşümesinin sebepleri şu şekilde özetlenebilir:

Kan Dolaşımı Bozukluğu

Kan dolaşımı yetersizliği ayak üşümesi sebeplerinin başında gelir. Bazı durumlarda ayaklar kadar eller de kan dolaşımı yetersizliğinden etkilenir ve ayaklarla birlikte ellerde de üşüme olur. Hareketsiz hayat, sürekli oturarak çalışmak kan dolaşımını olumsuz etkiler. Fiziksel aktiviteler, spor, hareketli bir iş hayatı damar sağlığı üzerine olumlu etki ederek ayak üşümesini önler. Damar hastalıklarının yanı sıra kalbin pompalama fonksiyonunun yetersiz olması ve bununla beraber akciğerin kronik hastalıklarından dolayı kanın yeterince oksijenlenememesi de dolaşım bozuklukları ile aynı belirtilere yol açar.

Hipotiroidi (Tiroid bezinin az çalışması)

Tiroid bezinin az çalışmasına hipotiroidi denir ve oldukça yaygın bir hastalıktır. Halsizlik, saç dökülmesi, cilt kuruluğu, kilo artışı gibi belirtilerin yanı sıra el ve ayak üşümesi de hipotiroidi belirtileri arasındadır.

Raynaud Hastalığı

Raynaud hastalığında, soğuk hava veya stres sebebiyle kan damarlarında meydana gelen spazm (büzüşme) yüzünden, el ve ayaklara giden kan azalır. El ve ayak parmaklarının rengi solar veya kırmızı ya da maviye dönük bir renk alır. Damarlar açıldıktan sonra cildin rengi ve ısısı normale döner. Reynaud hastalığı çoğu zaman hiçbir sebebe bağlı olmazken nadir de olsa bağ dokusu hastalığının bir belirtisi olabilir. Torasik çıkış sendromlarında da benzer semptomlar görülebilir

B12 Vitamini Eksikliği

B12 vitamini eksikliğine bağlı anemi (kansızlık) sebebiyle halsizlik, nefes darlığı, baş dönmesi, solukluk, baş ağrısı ve el ve ayaklarda üşüme görülebilir. B12 vitamini eksikliği sinir sistemini etkileyerek denge kaybı, uyuşma, kaslarda güçsüzlük gibi şikayetlere sebep olabilir. Kötü beslenme, emilim bozukluğu, enfeksiyonlar, ilaçlar ve toksik maddeler B12 vitamini eksikliğine sebep olan durumların başında gelir.

Fibromiyalji Sendromu

Sabah tutukluğu, yorgunluk, bitkinlik, isteksizlik, dinlendirmeyen uyku, depresif belirtiler, yaygın kas iskelet sistemi ağrıları, libido kaybı gibi yakınmalarla karakterize olan fibromiyalji sendromunda, el ve ayak üşümeleri yada tam tersi olarak el ve ayak yanmaları görülebilir.

Periferik Nöropati

Sinir hasarından dolayı el ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi gibi belirtileri olan periferik nöropati; diyabet, toksinlere maruz kalma, enfeksiyon veya vitamin eksikliği gibi sebeplerden kaynaklanabilir. Pratikte periferik nöropatinin en sık rastlanan sebebi şeker hastalığıdır. Burada esas patoloji sinirlerin beslenmesini sağlayan damarlarda hasar olmasıdır. Periferik nöropatili hastalarda, ellerde özellikle de ayaklarda üşüme, yanma, karıncalanma yaygın bir şikâyettir.

Periferik Arter Hastalığı (PAH)

Periferik arter hastalığı, damarlarda kolesterol plaklarının birikmesi ve damar sertliği oluşması sonucu bacaklardaki damarların daralması ve tıkanması ile ortaya çıkan bir hastalıktır. Sigara, genetik faktörler, kötü beslenme, obezite hastalığa sebep olan etmenlerin başında gelir. Bacaklara yeterince kan gitmemesi sonucu, vücudun geri kalanına kıyasla ayaklar daha soğuk olur. Bazen bir bacak diğerinde daha soğuk olur. Periferik arter hastalığında ayak üşümesinin yanı sıra hareketle kötüleşen bacak ağrıları, kramplar ve ayakta geç iyileşen yaralar, sık rastlanan diğer belirtilerdir.

Ayak Üşümesinin Diğer Sebepleri

Dolaşım problemlerine yol açan alkol, sigara, stres gibi etkenler, vücudun susuz kalması, çeşitli hormonal bozukluklar ve bazı ilaçlar ayak üşümesinde rol oynayabilir. Bazı insanlarda hiçbir sebep yokken de ayak üşümeleri olabilir. Nadir de olsa bazı doğumsal damar hastalıkları, damar anevrizmaları, arteriovenöz anomaliler, damarları sıkıştıran iyi huylu ya da kötü huylu kitleler, vibrasyona maruz kalma, bazı bağ dokusu hastalıkları ve vaskülitler de ayaklarda ve ellerde üşümelere sebep olabilirler.

Ayak Üşümesi Nasıl Tedavi Edilmelidir?

Tedavi, sebebe yönelik olmalıdır. Sigara ve alkol varsa bunların terk edilmesi, vazodilatatör ilaçlar viskoziteyi azaltan ilaçların kontrollü kullanımı, vitamin ve hormon eksikliği varsa bunların telafi edilmesi gerekir. Ayakların soğuktan korunması, sağlıklı çorap ve ayakkabıların giyilmesi, düzenli ayak bakımı ve kontrolünün yapılması sempomların azalmasına katkıda bulunur.

Tüm bunların yanında diğer vasküler sistem hastalıklarında olduğu gibi eğer bir kontrendikasyon yoksa intermittant negatif basınçlı vakum tedavisi (VACUMED) rehabilitasyon ve tedaviye önemli katkılar yapar. Ayak üşümesinin en büyük sebeplerinden biri olan dolaşım bozukluğunu düzenlemekle beraber, damar eğitimi yaparak da semptomları uzun süreli en aza indirmeyi hedefler.