Omurilik Felci (Medulla Spinalis Yaralanmaları)

Omurilik, omurga kanalının içinde beynimizin uzantısı olarak devam eden hassas ve narin bir organımızdır. Omurilik sayesinde kollarımızı, gövdemizi ve bacaklarımızı hareket ettirebilir, tenimize dokunulduğunda hissedebilir ve iç organlarımızın normal çalışmasını sağlayabiliriz.

Omurilik felci yapan nedenlerin başında ülkemiz için bir felaket haline almış olan trafik kazaları gelir. İkinci en büyük neden yüksekten düşmelerdir. Bunları, ateşli silah yaralanmaları, sığ suya balıklama atlamalar, kesici ve delici aletlerle yaralanmalar ve sportif kazalar izler. Böyle bir durumda omurgayı oluşturan omurlardan bir ya da bir kaçının kırılması sonucu omurilikte kesi meydana gelebilir. Ayrıca, iltihabi durumlar, tümörler, omurgadaki kireçlenmeler de omurilik felcine neden olabilirler.

Omurga tarafından çok iyi korunmuş olan omurilik hasar gördüğünde sadece felç oluşturmakla kalmaz, mesane, bağırsak gibi organlarımızın normal çalışmasını ve cinsel fonksiyonları da bozar. Bu hastalar idrarlarını hissedemezler ve bağırsaklarının dolduğunu anlayamazlar.

Eğer, omurilikte tam kesi oluşursa, bunun dikilmesi, ilaçla veya fizik tedaviyle eski haline gelmesi mümkün değildir. Bu nedenle omurilik felçlilerinin % 80-90’ı tekerlekli sandalyeye bağımlı kalır.

Bu türden bir kaza geçiren insanlarda omurga zedelendiği halde, omurilik hasar görmeyebilir. Bu durumda hastayı yapılacak müdahele ve ilk yardım büyük önem kazanır. Olay anında bilinçsizce yapılacak bir müdahele, omurilikte kesiye neden olabileceği gibi, tam olmayan bir kesiyi de tam bir kesi haline dönüştürebilir. Bu nedenle eğitilmiş bir ilk yardım ekibinin müdahelesi gereklidir.

Hastaların uygun bir merkeze getirilmeleri de çok önemlidir. Bir hastaneden diğerine sevk edilen hastalarda omurilik felci riski artar. Hastaneye gelen omurilik felçlisinin, iyi bir rehabilitasyon görebilmesi için gene çok iyi yetişmiş bir ekibe ihtiyaç vardır. Bu ekipte rehabilitasyon uzmanı doktor, fizyoterapist, hemşire, iş-uğraşı terapisti, psikolog, sosyal hizmet uzmanı, ortez-protez uzmanı ve diğer branşlardan uzman hekimler bulunması gerekir. Omurilik felçlisi 6-12 ay hastanede kalır. Mümkün olduğu kadar bağımsız hale getirilmeye çalışılır.

Böylesine ağır bir engellilik oluşturan omurilik felcinin oluşmaması için bazı tedbirlerin alınması gerekir. Kara yollarındaki taşıtlarda hız sınırlanması, emniyet kemeri takma mecburiyeti, caydırıcı cezaların uygulanması, insanların eğitilmesi trafik kazalarını azaltabilir. Yükseklerde çalışan insanların kendilerini sağlam bir yere bağlamaları, kask kullanmaları omurilik felcini engelleyebilir. Özellikle, yaz mevsiminde, sığ suya balıklama atlama konusunda insanların uyarılması omurilik felcinin en ağırı olan ve bacaklara ilaveten kolların ve gövdenin de hareket ettirilemediği tetrapleji durumunun ortaya çıkmasını engeller. Ateşli silahların elde edilebilmesinin zorlaştırılması, bunlarla ortaya çıkan omurilik felcini azaltır.

Tıbbi rehabilitasyondan sonra mesleki rehabilitasyon uygulamalarının da başlaması gerekir. Çünkü omurilik felçlisi olan kişi büyük bir olasılıkla mesleğini icra edemez hale gelir, yeniden durumuna uygun bir meslek kazanmalıdır. Ayrıca ekonomik bağımsızlığını da kaybettiğinden topluma yük olmaması için, uygun bir işte çalışarak para kazanması gerekir. Topluma yeniden katılabilmesi için bunlar da yetmez. Çevresindeki mimari engellerin kaldırılması ve her türlü kamuya açık binalara rahatlıkla girebilmesi, kendisi için yapılmış olan özel tuvaletleri kullanabilir olması gereklidir. Artık gelişmiş ülkelerde uygarlık seviyesi, tekerlekli sandalyenin çevreye ulaşabilirliği ile ölçülmektedir.